اصول حسابداری انبار (قسمت دوم)

در قسمت اول این مقاله خواندیم که موجودی انبار هر کسب و کاری، سرمایه تجاری آن بوده و لازم است برای حسابداری انبار از یک روش علمی معتبر برای قیمت گذاری موجودی استفاده شود. چهار روش قیمت گذاری موجودی ها را نیز به اختصار بررسی کردیم. حال در ادامه می خواهیم به بررسی انبار و انواع موجودی های آن بپردازیم.

انبار چیست؟     

انبار محوطه و فضایی است که در آن مواد اولیه، کالای تولید شده، ضایعات تولید، قطعات و ملزومات مورد نیاز برای تولید، کالاهای امانی و ... با استفاده از تجهیزات خاص و یک سیستمدرست جانمایی، طبقه بندی و نگهداری می شود.

به طور کلی انبارها با ویژگی های مختلفی تقسیم و تفکیک می شوند :

• سیستم نگهداری
• نوع ساختمان
• نوع کالا (موجودی های انبار)
• هدف و ماهیت عملکرد

در انبارهای مختلف سیستم های نگهداری متفاوت است که آن را می توان در سه گروه مختلف دسته بندی کرد :

• دستی
• نیمه اتوماتیک
• اتوماتیک

ساختمان انبار نیز با توجه به کالایی که در آن نگهداری می شود، متفاوت در نظر گرفته می شود و انواع مختلفی دارد :

• انبار پوشیده : این نوع انبار از چهار طرف کاملا محصور و بسته بوده و به وسیله سقف پوشیده می شود.
• انبار سرپوشیده (Hangar) : این نوع انبار از چهار طرف باز بوده اما به وسیله یک سقف پوشیده و محفوظ می شود و کالاها را از نور خورشید و بارش باران در امان نگه می دارد.
• انبار روباز : این نوع انبار یک محوطه و فضای باز است که از آن معمولا برای نگهداری مواد، تجهیزات و ماشین آلاتی که خواص و ویژگی های خود را در مقابل نور خورشید و تغییرات جوی از دست نمی دهند و آسیب نمی بینند، استفاده می شود.

حال هر ساختمان با توجه به کالایی که قرار است در آن نگهداری شود، به صورت مجزا و تخصصی تجهیز می شود و انواع مختلفی از انبار را به وجود می آورد :

• انبار کالاهای معمولی : برای نگهداری کالاهایی که به شرایط خاص و تجهیزات ویژه ای برای کنترل شرایط نیاز ندارند.
• انبار مواد فسادپذیر : برای نگهداری مواد غذایی یا دارویی که احتیاج به شرایط دمایی خاص دارند.
• انبار مواد شیمیایی : برای نگهداری موادی که ممکن است سبب آسیب رساندن به افراد مشغول به کار یا کالاهای مجاور خود شوند.
• انبار مواد منفجره یا محترقه : برای نگهداری موادی که به تجهیزات و محیط خاصی برای کنترل شرایط نیاز دارند و دور از محیط شهری و اماکن عمومی ساخته می شوند.
• انبار مواد فله (سیلو) : برای نگهداری یک نوع ماده خاص کاربرد دارد و حمل و نقل آن به وسیله تجهیزات خاصی اتفاق می افتد.

همچین به دلیل آنکه انبار یک حلقه ارتباطی بین زنجیر تولید، توزیع و در نهایت مصرف بوده، محل قرارگیری آن و تفکیک مواد اولیه از محصول نهایی اهمیت بسیار بالایی دارد. چرا که شیوه نگهداری و مدیریت هر کدام متفاوت است. پس نوعی دیگر از تفکیک انبار وجود دارد که بر مبنای هدف و ماهیت عملکرد آن شکل می گیرد که عبارت است از :

• انبار صنعتی : این انبارها عموما در محل کارخانه ها تعبیه می شود و خود انواع مختلفی دارند. جانمایی در این انبارها بسیار حائز اهمیت است؛ چرا که همواره نوع و تعداد کالاها باید مشخص باشد.
• انبار توزیع : این انبارها معمولا به دلیل آنکه بیشتر توزیع فیزیکی کالا (ارسال) اتفاق می افتد تا دریافت آن، در محل ورودی و خروجی شهرها تعبیه شده است.
• انبار گمرک : این انبارها معمولا روباز بوده و به دلیل تسریع و آسان شدن پروسه ورود و خروج کالا به انبار، در مسیر ورودی و خروجی کشورها نظیر راه‌ های اصلی جاده ای، راه آهن، فرودگاه ها یا بنادر ساخته می شوند. کالاهای این انبارها در کانتینر یا باکس (پالت های چوبی و پلاستیکی) نگهداری می شود.

در انبار چه کالاهایی نگهداری می شود؟

مواد و کالاهایی که در انبار کارخانجات و شرکت ها (چه تولیدی و چه تجاری) نگهداری می شوند، در یک دسته بندی پنج تایی قرار می گیرد که پیش از این و در توضیح انبار برخی را نام بردیم. در ادامه نیز به توضیح مختصری از هر کدام می پردازیم :  

• مواد اولیه یا خام : عبارت است از مواد لازم برای تولید یک محصول که ممکن است در چرخه تولید شامل تغییراتی شود.
• مواد یا ملزومات مصرفی : عبارت است از مواد یا قطعاتی که حین تولید مورد استفاده قرار می گیرد و یا مواد مصرفی که در بخش خدمات و ... کاربرد دارد.
• محصول تولید شده : عبارت است از محصولی که تمام مراحل تکمیل و تولید را طی کرده و آماده برای ورود به بازار فروش و عرضه به مشتری است.
• کالاهای امانی : عبارت است از کالاهایی که توسط صاحبان آن برای مدتی مشخص به یک انبار سپرده می شود. با وجود اینکه مالک این کالاها همان شخص مالک انبار نیست، اما بخشی از موجودی انبار وی (موجودی غیر قابل دسترس) در نظر گرفته می شود و انبار می بایست این کالاها را کنترل و نگهداری کند.
• کالاهای خریداری شده توسط واسطه های فروش : عبارت است از محصولاتی که فروشگاهها از تولیدکنندگان اصلی خریداری می کنند تا به مشتریان نهایی بفروشند. این کالاها معمولا به صورت موقت و مدت کمی در انبار نگهداری می شوند.

انباردار کیست؟

یکی از مشاغل بسیار پرمسئولیت و کلیدی در شرکت ها، کارخانجات و شهرک های صنعتی، سمت شغلی انباردار (مسئول انبار) است. او موظف است ورود و خروج کالا، کدگذاری یا درج بارکد، چیدمان قفسه ها، بررسی شرایط محیطی محل انبار، کنترل موجودی، درخواست خرید و انبارگردانی و کلیه امور مربوط به انبار را انجام دهد. به همین دلیل معمولا در انبارهای بزرگ یک فرد به عنوان کمک انباردار در نظر گرفته می شود و بخشی از مسئولیت های سبک تر به او واگذار می شود.

از جمله وظایف انباردار می توان به موارد زیر اشاره کرد :

• دریافت مواد و کالاهای خریداری شده مطابق اسناد خرید
• صدور قبض رسید کالا و ثبت سند ورود کالا به انبار
• ثبت سند خروج کالا از انبار و صدور حواله تحویل کالا
• ثبت سند مرجوع کالا و برگشت از خرید
• ثبت درخواست خرید کالا
• ثبت اطلاعات کالاهای وارد و خارج شده در سیستم انبار
• تفکیک و طبقه بندی کالا و تخصیص شناسه به هر کدام
• هماهنگی با واحد حسابداری، سفارشات و ارسال
• نگهداری کالاها بر مبنای اصول ایمنی انبار
• آرشیو اسناد انبار

اگر این مطالب برایتان مفید بود، با ما همراه باشید. در قسمت پایانی اصول حسابداری انبار به شرح و بررسی انبارگردانی خواهیم پرداخت.