پرگار و دانستنی های مربوط به آن ...

همه ما در طول زندگی حداقل یکبار هم که شده از پرگار استفاده کرده ایم. حتی خیلی هایمان علی رغم تذکرهای اولیا و معلمان که می گفتند وسیله خطرناکی است و تنها هنگام نیاز از آن استفاده کنید، به کمک آن رسم های هیجان انگیز و آثار هنری زیبایی خلق کرده ایم. برخی که رشته های هنری، فنی یا مهندسی را برای ادامه تحصیل انتخاب کردند، همزمان با بزرگ شدن خودشان پرگارهایشان هم بزرگ شد و آثار بزرگتری خلق کرد. خیلی از طراحان لباس و خیاطان هم به کمک یک متر پلاستیکی و یک مداد آن را شبیه سازی کردند و در الگوهایشان به کار گرفتند. عده ای دیگر هم به واسطه فرزندانشان هنوز با این وسیله سر و کار دارند. اما ممکن است خیلی هایمان از تاریخچه و انواع آن اطلاع درستی نداشته باشیم. اگر شما هم جزء کسانی هستید که به خواندن تاریخچه اشیا علاقمندید، این مطلب را از دست ندهید.

پرگار چیست؟

پرگار ابزاری است که از آن برای کشیدن دایره یا قوس استفاده می شود. این وسیله همچنین در رسم فنی، کشیدن شکل ‌های هندسی، نقشه‌ کشی، اندازه گیری فاصله روی نقشه، رسم های مربوط به ناوبری و بسیاری از موارد دیگر کاربرد دارد.

واژه پرگار در اصل از کنار هم قرار گرفتن دو واژه پرهون به معنای دایره و نگار به وجود آمده است.

وقتی در ریاضیات از واژه پرگار استفاده می ‌شود، به عنوان مثال مسائلی که مشروط به استفاده از ستاره و پرگار شده ‌اند؛ منظور از آن امکان رسم دایره هندسی است، نه پرگار واقعی به معنی ابزار رسم فنی دایره. در این حالت پرگار می‌تواند دایره ‌ای به هر شعاعی که مد نظر است، رسم کند که این کار با پرگار واقعی ممکن نیست.

ساختار پرگار

بدنه پرگار از دو میله از جنس فلز یا پلاستیک تشکیل شده است که به وسیله یک لولا به هم متصل می شوند. این لولا کمک می کند تا شعاع دایره برای رسم اندازه های مختلف قابل تنظیم باشد. به طور معمول در انتهای یکی از میله ها یک قسمت سوزنی به عنوان تکیه گاه روی کاغذ، مقوا یا هر سطحی که برای رسم مورد نظرمان است و در انتهای میله دیگر یک مداد یا مغزی آن برای رسم دایره یا اندازه‌گیری کمان‌ های آن قرار دارد. در بیشتر پرگارهایی که امروزه در بازار موجود است، از یک مداد نوکی با شماره نوک های مختلف برای کاربردهای مختلف به جای مداد استفاده میشود.

دسته پرگار (قسمت بالایی پرگار) نیز طولی حدود 1.25 سانتیمتر دارد و به گونه ای ساخته شده است که کاربران می توانند به راحتی آن را بین انگشت شست و انگشت اشاره نگه داشته و حرکت دایره وار خود را کنترل کنند.

کاربرد پرگار

از پرگار برای کشیدن دایره یا منحنی روی سطوح مختلف مانند چوب، فلز، پلاستیک، کاغذ یا مقوا، پارچه و ... استفاده می شود. میله ای که سوزن دارد، روی سطح ثابت می ماند و شعاع مورد نظر با تنظیم فاصله میله ای که مداد دارد، تغییر می کند. همچنین می توان با استفاده از پرگار، دایره های مختلف رسم کرد و با محاسبه نسبت دایره ها در نقشه، فواصل را تعیین کرد.

امروزه به دلیل توسعه نرم افزارهای طراحی کامپیوتری نظیر کورل دراو (CorelDRAW)، اتوکد (AutoCAD) و ... استفاده از پرگار کاهش یافته است اما همچنان در مدارس و دانشگاه ها برای تدریس نقاشی، طراحی و هندسه کاربرد دارد.

انواع پرگار

پرگارها با توجه به کاربردی دارند در انواع و اشکال متفاوتی ساخته می شوند. مثلا :

یکی از انواع آن، پایه های بلندتری نسبت به حالت عادی دارد تا امکان رسم اندازه های بزرگتری را فراهم کند.

یک نوع پرگار دیگر که می توان گفت ساده ترین نوع و همان پرگارهای معمولی هستند، برای حکاکی روی چوب و در نجاری مورد استفاده قرار می گیرد. این پرگارهای نجاری خود در سه مدل مختلف برای اندازه گیری و اندازه گذاری داخلی، اندازه گیری و اندازه گذاری خارجی و پرگار مرکب (اندازه گیری و اندازه گذاری داخلی و خارجی) وجود دارند.

نوع سوم که یکی از پیشرفته ترین پرگارهای موجود است، در پایه های خود چندین پیچ قابل تنظیم دارد که کمک می کند طراحی های دقیق تری رسم شود.

و در نهایت پرگار صفرزن که نوعی از پرگار است که به کمک آن می‌ توان دایره ‌هایی به شعاع بسیار کوچک ترسیم کرد.

تاریخچه اولین پرگار

اولین ابزاری که شبیه پرگار به نظر می رسد در حفاری باستان شناسی رم پیدا شده است. پرگارها تا پیش از قرن هجدهم میله ای که سر آن مداد باشد را نداشتند و هر دو سر، سوزنی بود که روی سطح خراش ایجاد می کرد. اما در قرن بیستم، استفاده از پرگار رواج بیشتری پیدا کرد و شکل ظاهری آن بهبود یافت و محصولات کاربردی تری تولید شد.

هنوز هم با پیشرفت علم و گسترش نیازهای بشر، محصولات جدید و به روزتری در حال تولید است که کاربری و استفاده از این وسیله را برای بخش های مختلف ساده تر کند.